نقد و بررسی شاخصه های تفسیر تاویل و تطبیق

روایات پیامبر اکرم(ص) و اهل بیت(ع) از مهم ترین منابع تفسیر قرآن است. در مجامع و تفاسیر روایی ما هیچ تفکیکی بین انواع روایات تفسیری صورت نگرفته است و همین باعث بروز مشکلاتی گردیده است. در این تحقیق ضمن بررسی اقوال دانشمندان و مفسران در رابطه با تفسیر، تأویل و تطبیق و ارائه دیدگاه برگزیده، شاخص هایی از هر سه حوزه معرفی می شوند تا به کمک آنها بتوان روایات تفسیری، تأویلی و تطبیقی را تفکیک کرد. روایات به طور کلی به پنج دسته تقسیم می شوند : 1- روایات تفسیری: روایاتی که به بیان معنا و مراد آیه پرداخته اند. 2- روایات حیطه تفسیر: روایاتی که در حوزه ظاهر قرآن بوده، مقدمه یا نتیجه یا لازمه تفسیر آیه اند. 3- روایات تأویلی: روایاتی که به یکی از موارد ذیل اشاره کرده باشند: 1- حقیقتی خارج آیه که آیه به آن بازمی گردد. 2- معنای باطنی آیه. 3- مصادیق پنهان آیه. 4- لوازم غیر بین آیه. 5- معنای عام و گسترده آیه. 4- روایات تطبیقی: روایاتی که مصداق آیه را معرفی می کنند. 5- روایات چند جنبه ای: روایاتی که از جهتی تفسیرند و از جهتی تأویل، یا تأویلی تطبیقی هستند و یا تطبیقی تفسیری. نتیجه این تحقیق گونه شناسی فوق و ارایه شاخص برای تفکیک روایات است. با شاخص های ارایه شده در این تحقیق، مرز بین روایات تفسیری، تأویلی و تطبیقی مشخص شده و حتی حیطه روایات تأویلی و تطبیقی نیز که تا کنون شاخصی برای تفکیک آن ها ارایه نشده بود، از هم جدا شده است. این نوشتار در چهار فصل تنظیم شده است که در بخش پایانی، با ذکر روایاتی از تفاسیر روایی شیعه، بر طبق شاخص های ارائه شده، جداسازی روایات تفسیری، تأویلی و تطبیقی در تحقیق، بطور عملی صورت گرفته است.